W okresie intensywnych przemian świadomości społecznej, a zwłaszcza form, przy użyciu których przekazywane są treści kultury i nauki, istnienie najrozmaitszych towarzystw regionalnych wydaje się anachronizmem. Kultura masowa i nowe, potężne publikatory zmierzają do coraz większej unifikacji kultury w skali nigdy dotąd nie spotykanej. Powodują szybką redukcję regionalnych odrębności we wszystkich czy większości sfer ludzkiego działania i świadomości. Sprawy regionalne rzadko stają się tematem dla środków masowego przekazu, ukazywane bywają prawie wyłącznie jako element gospodarki krajowej, a w najlepszym wypadku jako obiekt turystyki i swoistej egzotyki. Mimo tych zjawisk zainteresowanie sprawami regionalnymi nie wygasa całkowicie, choć zmienia się jego charakter, treść i zakres społecznego oddziaływania.
Jerzy Skowronek, „W służbie radomskiego regionu”, w: „Radomskie Towarzystwo Naukowe 1963-1973”, red. Jan Boniecki, Radom 1973
Historia magistra vitae – stwierdzili starożytni. Wenecjanie dodawali: Wiele musi się zmienić, żeby wszystko zostało po staremu. Radomska szlachta też wiedziała swoje: Nie masz kraju jako Polska, nie masz ziemi jak Radomska! Radomski regionalizm – pragnienie poznania własnego regionu, działania na rzecz umocnienia jego tożsamości oraz wszechstronnego rozwoju – ma silne korzenie, a wierzymy, że i piękną przyszłość.
Ku inspiracji przedstawiamy dzieje Radomskiego Towarzystwa Naukowego. Ze względu na obfitość materiału dzielimy go umownie na kilka okresów, w nawiązaniu do przełomowych przemian w życiu Towarzystwa bądź zewnętrznych uwarunkowań społeczno-politycznych. Całość zaczynamy od przypomnienia inicjatyw poprzedzających powstanie RTN w roku 1963. Są to przede wszystkim Towarzystwo Naukowe działające w XIX wieku przy radomskiej Szkole Wojewódzkiej oraz Instytut Społeczno-Naukowy z roku 1945, którego współzałożycielem był późniejszy pierwszy prezes RTN.
