Kontrakt Terytorialny – koncepcja dekoncentracji inwestycji

W województwie mazowieckim mamy do czynienia z rosnącymi dysproporcjami rozwojowymi pomiędzy obszarem metropolitalnym Warszawy a pozostałą częścią województwa. Wspomniana część zewnętrzna województwa mazowieckiego nie ma bynajmniej charakteru peryferyjnego – licząc 2,3 miliona ludności, jest porównywalna ze średniej wielkości polskim województwem. W jej obrębie znajdują się dwa ośrodki regionalne (wg KPZK) – Płock i Radom, posiadające odpowiednio 120 i 220 tysięcy mieszkańców, a tym samym porównywalne z miastami wojewódzkimi. Ten duży obszar jest upośledzony pod względem możliwości rozwojowych ze względu na postępującą koncentrację wszelkiego rodzaju działalności publicznej i prywatnej w obszarze metropolitalnym. Problem pogłębia centralizacja polityki rozwoju województwa, jawnie faworyzująca obszar metropolitalny. W ten sposób bogata Warszawa rozwija się dzięki środkom pomocowym, które zgodnie z polityką spójności powinny służyć wsparciu biednych obszarów zewnętrznych województwa.

Powyższe stwierdzenia znajdują swoje odzwierciedlenie w propozycjach do Kontraktu Terytorialnego zgłoszonych przez zarząd województwa mazowieckiego. W kluczowej dla wsparcia rozwoju endogenicznego regionów dziedzinie „badania i rozwój” z aglomeracji warszawskiej pochodzi 9 projektów na łączną sumę 1070 mln zł. Z pozostałych części województwa – 3 projekty na łączną sumę 90 mln zł. Oznacza to, że 92% środków jest przeznaczone dla obszaru metropolitalnego. Przy takiej alokacji nie ma mowy o wyrównywaniu dysproporcji rozwojowych w województwie.

Powstaje pytanie, w jaki sposób pogodzić możliwość rozwoju instytucji naukowo-badawczych zlokalizowanych głównie w Warszawie z postulatem pobudzania rozwoju endogenicznego obszarów zewnętrznych województwa. Rozwiązaniem jest umożliwienie tworzenia przez zainteresowane instytucje nowych placówek badawczo-rozwojowych w innych ośrodkach miejskich – poza Warszawą. Działanie takie, znane w teorii planowania przestrzennego jako dekoncentracja, jest z powodzeniem stosowane w krajach europejskich, między innymi w Niemczech, Szwajcarii, Szwecji. Głównym jego celem jest równoważenie rozwoju pomiędzy regionami.

Niniejsza propozycja utrzymuje listę inwestycji zakładaną w projekcie Kontraktu Terytorialnego przy zmianie umiejscowienia większości z nich – z Warszawy do trzech pozostałych największych miast województwa. Założeniem jest utworzenie nowych biegunów innowacyjności w trzech częściach województwa. Płock i Radom to duże miasta posiadające status ośrodków regionalnych. Siedlce, czwarte co do wielkości miasto województwa, stanowią najbardziej znaczący ośrodek w środkowo-wschodniej części kraju pomiędzy Białymstokiem a Lublinem. Posiadając Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny są rozwijającym się centrum naukowym. Podróż koleją z Warszawy do Siedlec trwa około godziny. Kontrakt Terytorialny przewiduje budowę linii kolejowej do Płocka oraz modernizację linii kolejowej do Radomia. Dzięki temu wszystkie trzy ośrodki będą dostępne z Warszawy w czasie zapewniającym możliwość nawet codziennej migracji kadry naukowej.

Szczegółowe propozycje umiejscowienia poszczególnych inwestycji wynikają z wielkości, położenia i specyfiki poszczególnych miast:
Kontrakt Terytorialny – dekoncentracja inwestycji